کشت ترکیبی چیست؟ گیاهان سازگار و ناسازگار برای کشت ترکیبی

کشت ترکیبی گیاهان، گیاهان سازگار و ناسازگار در کاشت ترکیبی

باغبانان می‌دانند که ترکیب متنوعی از گیاهان، از یک‌ساله و چندساله تا گل و سبزیجات، باعث ایجاد یک باغ سالم‌تر می‌شود؛ اما آیا می‌دانستید که ترکیب صحیح (غلط) برخی از گیاهان خاص می‌تواند تولید آن‌ها را بیشتر (یا کمتر) کند؟ هنر باغبانی با تکیه بر دانش و شناخت بیان می‌دارد که برخی گیاهان، هنگامی‌که در کنار هم رشد می‌کنند، سلامت و عملکرد یکدیگر را بهبود می‌بخشند. به‌عنوان‌مثال، برخی از گیاهان حشرات مفیدی را جذب می‌کنند که به محافظت از گیاه همراه خود کمک می‌کنند، درحالی‌که سایر گیاهان (بخصوص گیاهان دارویی) به‌عنوان دفع‌کننده عمل می‌کنند. این فرایند به‌عنوان کاشت همراه شناخته می‌شود.

اعتقاد بر این است که رشد گیاهان خاص در نزدیکی گیاهان دیگر ممکن است به جلوگیری از آفات، افزایش رشد و حتی بهبود طعم کمک کند. خلاف آن نیز وجود دارد زیرا بعضی گیاهان، وقتی در نزدیکی دیگری کاشته می‌شوند، می‌توانند رشد یکدیگر را مهار کنند.

آیا اصول کاشت همراه را در باغ خود دنبال می‌کنید؟ کدام سبزیجات را باید کنار یکدیگر کاشت؟ کدام یک را نباید با هم کاشت؟ اجازه دهید نگاهی به مزایای کاشت همراه بیندازیم و سپس یک لیست از بهترین گیاهان همراه تهیه کنیم.

در این مقاله پیشنهادات ما را در مورد گیاهانی که باید در کنار یکدیگر کاشت کنید و آن‌هایی که باید به‌طور جداگانه کشت کنید ازجمله محصولات محبوب مانند گوجه‌فرنگی، ریحان، سیب‌زمینی، لوبیا و موارد دیگر را ببینید.

 

تعاریف کشت همراه

کاشت همراه عمل کاشت گیاهان خاص در کنار یکدیگر به‌منظور بهره‌مندی از ویژگی‌های مکمل آن‌ها مانند نیازهای غذایی، عادت‌های رشد یا توانایی دفع آفات است.

گیاهان همراه گیاهانی هستند که از نظر رشد و تولید یکدیگر را تکمیل می‌کنند. به‌عنوان‌مثال، یک گیاه ممکن است حشره‌ای را جذب کند که ممکن است از گیاه همراه محافظت کند و برای آن مفید باشد. گیاه دیگر ممکن است به‌عنوان دفع‌کننده حشرات عمل کند که می‌تواند برای گیاه همراه آن مضر باشد.

یک مثال کلاسیک از کاشت همراه، کشت سه گیاه ذرت، لوبیا بالارونده و کدو زمستانه است که معمولاً توسط جوامع مختلف بومی آمریکا با هم کشت می‌شوند. با توجه به طبیعت مکمل گیاهان: ذرت بلند می‌شود و به‌عنوان قیم لوبیا بالارونده را پشتیبانی می‌کند. کدوحلوایی پائین می‌ماند و منطقه را با برگ‌های بزرگ و پهن خود می‌پوشاند و رشد علف‌های هرز و آفات را تضعیف می‌کند و حبوبات در حال رشد به‌سرعت نیتروژن را تأمین می‌کنند.

 عادت رشد تنها خصوصیتی نیست که هنگام کاشت گیاهان همراه باید در نظر گرفت توجه به مواد مغذی موردنیاز گیاهان نیز مهم است. رشد گیاهانی که به مواد اولیه یکسانی نیاز دارند، به معنای رقابت در منابع است که می‌تواند رشد را برای همه گیاهان کند، کند. به همین دلیل معمولاً بهتر است گیاهان با نیازهای مکمل مواد مغذی را در کنار هم پرورش دهیم. یک گیاه همراه ممکن است به کمتر از یک ماده غذایی خاص احتیاج داشته باشد درحالی‌که گیاه همراه آن به شدت به آن احتیاج دارد. در این حالت، کشت همراه این گیاهان، رقابت بین دو گیاه را از بین می‌برد.

کشت همراه کلم پیچ سفید و گیاهان دارویی

سرانجام، گیاهان همراه در جلوگیری از آسیب دیدن توسط آفات به یکدیگر کمک می‌کنند. به‌عنوان‌مثال عطر و بوی قوی گیاهانی مانند اسطوخودوس، رزماری و نعنا می‌تواند حیوانات چرنده را از خوردن سبزیجات منصرف کند و nasturtiums که مورد علاقه شته‌ها است می‌تواند به‌عنوان گیاه تله برای از بین بردن آفات محصولات اصلی خود استفاده شود.

بعضی اوقات گیاهان فقط در مرحله خاصی از رشد برای یکدیگر مفید هستند. تعداد و نسبت گیاهان مختلف که در کنار هم رشد می‌کنند، اغلب عاملی برای سازگاری آن‌هاست و بعضی‌اوقات گیاهان بدون هیچ دلیل واضحی باعث همراهی خوب می‌شوند.

شما فکر می‌کنید که نگهداری باغ عاری از علف‌های هرز چیز خوبی خواهد بود، اما همیشه این‌گونه نیست. علف‌های هرز خاص مواد مغذی را از عمق خاک خارج کرده و آن‌ها را به سطح زمین نزدیک می‌کنند. وقتی علف‌های هرز از بین می‌روند و تجزیه می‌شوند، مواد مغذی در خاک سطحی در دسترس قرار می‌گیرند و به‌راحتی در دسترس گیاهان دارای ریشه ‌سطحی قرار می‌گیرد.

شاید یکی از جالب‌ترین نمونه‌هایی از کشت همراه در باغ رابطه عجیب‌وغریب بین علف‌های هرز گزنه و چندین گونه سبزیجات باشد. به دلایلی که نامشخص است، گیاهانی که در حضور گزنه رشد می‌کنند، قدرت استثنایی نشان داده و در برابر پوسیدگی مقاومت نشان می‌دهند.

مزایای کاشت همراه

مزایای بسیاری برای کاشت همراه یا کشت چند محصول در یک مزرعه وجود دارد. بیشتر باغداران موافق این هستند. دلایل زیادی برای کاشت محصولات خاص در کنار هم وجود دارد که در زیر به آن‌ها اشاره می‌کنیم:

تکیه‌گاه‌ها و پشتیبانی طبیعی

گیاهان و گل‌هایی که بلند و قوی می‌شوند، می‌توانند به‌عنوان تکیه‌گاه طبیعی و ارگانیک برای محصولات زراعی که رشد کم و پراکنده دارند عمل کنند. نمونه‌ای از این: کاشت گیاهان بلند مانند ذرت و آفتابگردان در کنار خیار یا نخودفرنگی است. محصولات زراعی پراکنده می‌توانند از این گیاهان بلندتر به‌عنوان قیم استفاده کنند.

بهبود سلامت گیاهان

هنگامی‌که یک گیاه برخی مواد را از خاک جذب می‌کند، ممکن است کل بیوشیمی خاک را به نفع گیاهان مجاور خود تغییر دهد و هنگامی‌که کشت همراه به درستی انجام شود، خاک می‌تواند طعم سایر گیاهان نزدیک به خود را تغییر داده یا بهبود بخشد. سلامت گیاهان در حال رشد در کنار همراهانشان می‌تواند سلامت کلی هر دو گیاه را بهبود بخشد. با از بین بردن رقابت بین گیاهان، این امکان را به گیاهان می‌دهیم که بدون محرومیت دیگری آنچه را که ممکن است لازم داشته باشند جذب کنند.

خاک سالم و بهینه‌سازی خاک

سیستم ریشه‌ای گیاه به راحتی می‌تواند بر خاک موجود در آن تأثیر بگذارد. گیاهانی مانند جعفری و هویج که دارای ریشه‌های عمیق و طولانی هستند مواد مغذی را از اعماق خاک برداشت می‌کنند. گیاهان با سیستم ریشه کم‌عمق می‌توانند از این مواد مغذی بهره‌مند شوند. نیتروژن نیاز اصلی بسیاری از گیاهان است و برخی گیاهان مانند نخودفرنگی و لوبیا، آن را تثبیت کرده و به موجودی نیتروژن خاک کمک کرده و آن را به فرم قابل استفاده برای سایر گیاهان در آورده و آن را در خاک در دسترس گیاهانی که به آن نیاز دارند قرار می‌دهند.

به‌طور مشابه گیاهانی که دارای ریشه‌های اصلی طولانی هستند، مانند باباآدم، مواد مغذی را از اعماق خاک جمع می‌کنند و به سطح خاک آورده و خاک را به سود گیاهان با ریشه کم‌عمق غنی می‌کنند.

سرکوب و جلوگیری از رشد علف‌های هرز

کاشت محصولات پراکنده مانند سیب‌زمینی با گیاهان عمودی، مناطق باز بین ردیف‌ها (جایی که معمولاً علف‌های هرز رشد می‌کنند) را به حداقل می‌رساند. کشت متناوب گیاهان رو به بالا و گیاهان پراکنده می‌توانند پوششی ضخیم‌تر در اکثر مناطق آزاد در منطقه باغ شما ایجاد کنند که در نهایت از رشد علف‌های هرز جلوگیری می‌کند.

تنظیم سایه و باد: آفتاب بیش‌ازحد می‌تواند به گیاهان لطیف و شکننده آسیب برساند. کاشت همراه می‌تواند با ارائه پناهگاه توسط رشد گیاهان بلندتر از گیاهان کوچک‌تر و سایه دوست حفاظت کند. در مورد باد هم گیاهان بلندتر و بزرگ‌تر از باد شدید جلوگیری می‌کنند و به‌عنوان بادشکن عمل می‌کنند.

کشت چند محصول

نکاتی در مورد آبیاری گیاهان همراه

هنگامی‌که انواع مختلف گیاهان را در کنار هم پرورش می‌دهید، سعی کنید آن‌ها را با توجه به نیازهای آبی گروه‌بندی کنید. سبزیجات با ریشه عمیق مانند گوجه‌فرنگی و مارچوبه باید در یک بستر قرار گیرند، زیرا با آبیاری با فواصل بیشتر و دفعات کمتر که اعماق خاک را خیس می‌کنند کشت موفقی خواهید داشت. برعکس گیاهان دارای ریشه‌های کم‌عمق و متوسط مانند لوبیا و چارد از آبیاری مکرر که فقط چند اینچ اول خاک را اشباع می‌کنند، بهره‌مند می‌شوند.

گیاهان مناسب کشت همراه

نمونه‌ای از گیاهان همراه محبوب برای سبزیجات

بعضی از گیاهان، به ویژه گیاهان دارویی، به‌عنوان دفع‌کننده آفات عمل می‌کنند. آن‌ها حشرات را با بوهای قوی گیج می‌کنند و عطر و بوی گیاهان میزبان موردنظر را می‌پوشانند.

شوید و ریحان

شوید و ریحان از گیاهان طبیعی محافظت‌کننده برای گوجه‌فرنگی هستند و کرم شاخ‌دار را از گوجه‌فرنگی دور نگه می‌دارند. مریم‌گلی پراکنده در میان کلم پیچ باعث کاهش صدمات ناشی از پروانه‌های کلم می‌شود.

گل جعفری

وجود گل جعفری در هر باغی به‌اندازه طلا ارزشمند است و نماتدهایی را که به ریشه گیاهان، به ویژه گوجه‌فرنگی‌ها حمله می‌کنند دفع می‌کنند.

گل لادن

بعضی از گیاهان همراه به‌عنوان تله عمل می‌کنند و آفات را فریب می‌دهند و آن‌ها را به سمت خودشان جذب می‌کنند. به‌عنوان‌مثال گل لادن (Nasturtiums) چنان مورد علاقه شته‌ها است که آن‌ها را به جای گیاهان دیگر به سمت خود جذب خواهد کرد.

هویج، شوید، جعفری و زردک (هویج وحشی)

هویج، شوید، جعفری و زردک (هویج وحشی) حشرات مفیدی مانند کفشدوزک‌ها و عنکبوت‌ها که از حشرات آفت تغذیه می‌کنند را جذب می‌کنند.

تربچه

بخش عمده‌ای از کشت‌های همراه جهت استفاده مشترک از منابع است. مثلاً تربچه و سایر گیاهان با رشد سریع بین تپه‌های خربزه یا کدو زمستانی که به مدت طولانی‌تری بالغ می‌شوند کاشته شده و قبل از این‌که این بوته‌ها (خربزه و کدو) به فضای بیشتری برای رشد نیاز داشته باشند، برداشت می‌شوند.

اسفناج و سوئیس چارد

سبزیجات برگی مانند اسفناج و سوئیس چارد در سایه ذرت رشد می‌کنند.

لوبیا

بوته‌ی لوبیاهایی که سایه دوست هستند همراه با ذرت کشت می‌شود و ازآنجاکه ریشه‌های آن‌ها سطوح مختلفی را در خاک اشغال می‌کنند، برای آب و مواد مغذی رقابت نمی‌کنند.

تانسی (دکمه طلایی)

تانسی (دکمه طلایی)، کرم بُرنده (cutworm) را متوقف می‌کند. این کرم به گیاهان مارچوبه، لوبیا، کلم، هویج، کرفس، ذرت، کاهو، نخود، فلفل، سیب‌زمینی، گوجه‌فرنگی حمله می‌کند و خسارت می‌زند.

سلنیوم، زوفا، رزماری، مریم گلی

سلنیوم، زوفا، رزماری، مریم گلی از خسارت آفت پروانه کلم (که یکی از مهم‌ترین آفات محصولات زراعی خوراکی، ازجمله کلم بروکلی، گل‌کلم، کلم پیچ، شلغم و تربچه است) جلوگیری می‌کنند.

نعنا

نعنا، کلم را در برابر بید کلم و مورچه‌ها محافظت می‌کند.

آویشن

آویشن، کرم کلم را که به کلم بروکلی، کلم بروکسل، کلم‌قمری، گل‌کلم، کاله، ترب کوهی خسارت وارد می‌سازد خنثی می‌کند.

اسطوخودوس

اسطوخودوس برای جلوگیری از پروانه‌های رمزگذار (codling moths) که باعث خراب شدن درختان سیب می‌شوند، شناخته‌شده است.

گل آهار

گل آهار کفشدوزک‌ها را به سمت خود جذب می‌کند بنابراین هنگامی‌که در نزدیکی گل‌کلم کاشته شود (که مستعد مگس‌های کلم هستند)، کفشدوزک‌ها برای کنترل جمعیت آفات در آنجا هستند.

گیاهان جنگلی

حتی گیاهان جنگلی نیز می‌توانند به‌صورت همراه کشت شوند: زغال‌اخته، برگ‌بو کوهی، آزالیا در خاک‌های اسیدی ایجادشده توسط کاج‌ها و بلوط‌ها شکوفا می‌شوند.

حبوبات و برخی از درختان، مانند توسکا، روابط همزیستی با باکتری‌های موجود در خاک دارند که به آن‌ها کمک می‌کند نیتروژن را از هوا بگیرند و آن را به کود تبدیل کنند، خاک را غنی‌تر کنند، بنابراین گیاهان می‌توانند در حضور آن‌ها رونق بگیرند.

کاشت توام چند گیاه در مزرعه

گیاهانی که نباید همراه هم کشت شوند (با هم سازگار نیستند)

  • گیاهانی که با یکدیگر سازگار نیستند، گاهی اوقات گیاهان مبارز خوانده می‌شوند. چند مثال در اینجا آورده شده است:
  • سیر و پیاز سفید تعداد زیادی آفات را دفع می‌کنند و همسایگان بسیار خوبی برای اکثر گیاهان باغ هستند، اما رشد لوبیا و نخودفرنگی در حضور آن‌ها کم یا متوقف می‌شود.
  • سیب‌زمینی و لوبیا رشد ضعیفی را همراه با آفتابگردان دارند.
  • گل‌کلم و کلم پیچ با اینکه متعلق به یک خانواده هستند اما اصلاً یکدیگر را دوست ندارند.

از جدول زیر استفاده کنید تا ببینید بهترین سبزیجات برای کشت همراه کدام هستند و کدام یک نیست! ما پیشنهاد می‌کنیم دشمنان و دوستان خود را در جبهه‌های مخالف باغ یا حداقل به فاصله ۴ پا از هم کشت کنید.

نام گیاه دوستان دشمنان نکات
لوبیاها چغندر، کلم بروکلی، کلم، هویج، گل‌کلم کرفس، ذرت، خیار، بادمجان، نخودفرنگی، چارد، سیب‌زمینی، تربچه، اسکواش، توت‌فرنگی، مرزه، گوجه‌فرنگی سیر، پیاز، فلفل و آفتابگردان گل لادن و رزماری باعث جلوگیری از سوسک‌های لوبیا می‌شوند
کلم کرفس خیارها، شوید، کاله، کاهو، نعنا، پیازها، سیب‌زمینی‌ها، مریم گلی، اسفناج، آویشن کلم بروکلی، گل‌کلم، توت‌فرنگی، گوجه‌فرنگی
هویج کلم بروکلی، گل‌کلم، توت‌فرنگی، گوجه‌فرنگی‌ها، لوبیا، هویج، کاهو، پیازها، نخودفرنگی، تربچه، رزماری، مریم گلی فلفل، رازیانه شوید جعفری پیازچه طعم هویج را بهبود می‌دهد، رزماری مگس هویج را از بین می‌برد
ذرت لوبیا، خیار، کاهو، خربزه، نخودفرنگی، سیب‌زمینی، اسکواش، مرزنجوش، کدوتنبل، کدو، آفتابگردان، کدوسبز گوجه فرنگی کرم‌های گوجه‌فرنگی و earworms ذرت مانند هم هستند. لوبیا و نخودفرنگی ازت را برای ذرت تأمین می‌کنند.
خیار لوبیا، کلم، گل‌کلم، ذرت، کاهو، نخودفرنگی، تربچه، آفتابگردان خربزه، سیب‌زمینی، گیاهان دارویی معطر
کاهو مارچوبه، چغندر، کلم بروکسل، کلم، هویج، ذرت، خیارها، بادمجان، پیازها، نخودفرنگی، سیب‌زمینی‌ها، تربچه، اسفناج، توت‌فرنگی، گل آفتابگردان کلم بروکلی
پیاز چغندر، کلم بروکلی، کلم پیچ، هویج، کاهو، فلفل، سیب‌زمینی‌ها، اسفناج، گوجه‌فرنگی‌ها لوبیاها، نخودها، مریم گلی بابونه باعث بهبود رشد و عطر و طعم آن می‌شود
فلفل ریحان، گشنیز، پیازها، اسفناج، گوجه‌فرنگی‌ها لوبیا کلم‌قمری
تربچه ریحان، گشنیز، پیازها، اسفناج، گوجه‌فرنگی‌ها چغندر، کلم، هویج، خیار، کلم، کاهو، کدو کلم‌قمری، زوفا گیاهان تربچه به‌عنوان یک تله زراعی برای محافظت در برابر سوسک‌های خاص کار خواهند کرد.
گوجه‌فرنگی  ریحان، لوبیا، گل‌گاوزبان، هویج، کرفس، شوید، کاهو، خربزه، نعنا، پیازها، جعفری، فلفل، تربچه، اسفناج، آویشن مارچوبه، کلم بروکلی، جوانه بروکسل، کلم پیچ، گل‌کلم، ذرت، کاله، سیب‌زمینی، شوید، کلم‌قمری، ریحان، نعنا و بادرنجبویه باعث بهبود رشد و عطر و طعم می‌شوند
مارچوبه ریحان، هویج، گشنیز، شوید، گل همیشه‌بهار، جعفری، گوجه‌فرنگی سیر، پیاز، سیب‌زمینی گل‌های جعفری، جعفری و گوجه‌فرنگی در برابر سوسک مارچوبه محافظت می‌کند.
ریحان مارچوبه، لوبیا، چغندر، فلفل دلمه‌ای، کلم، فلفل تند، بادمجان، گل‌های جعفری، پونه کوهی، سیب‌زمینی، گوجه‌فرنگی سداب هنگامی‌که ریحان از گیاهان گوجه‌فرنگی حدود ۱ پا رشد کرد، عملکرد گوجه‌فرنگی را افزایش می‌دهد. همچنین باعث بهبود طعم کاهو می‌شود.
چغندرها کلم بروکلی، کلم بروکسل، لوبیای بوته‌ای، کلم پیچ، گل‌کلم، چارد، کلم‌قمری، پیاز خردل وحشی، خردل زراعی. لوبیای قطبی لوبیا قطبی و چغندر برای رشد رقابت می‌کنند. کمپوست برگ چغندر در هنگام مخلوط شدن با خاک منیزیم را به خاک اضافه می‌کند. منیزیم نقش مهمی در فتوسنتز دارد.
کلم بروکلی ریحان، چغندر، لوبیای بوته‌ای، هویج، کرفس، بابونه، خیار، شوید، سیر، کاهو، marigolds، نعنا، nasturtiums، پیاز، تربچه، رزماری، مریم گلی، اسفناج، چارد، آویشن مارچوبه، طالبی، لوبیا بالارونده، خردل، فلفل، کدوتنبل، توت‌فرنگی، ذرت شیرین، هندوانه رزماری مگس کلم را که آفت کلم بروکلی است، دفع می‌کند.
کلم پیچ چغندر، کرفس، چارد، کاهو، اسفناج، پیاز کلم‌قمری، گوجه‌فرنگی زوفا، نعنا، مریم گلی از پروانه کلم جلوگیری می‌کند
سیب‌زمینی ریحان، لوبیا، کرفس، ذرت، سیر، ترب کوهی، کاهو، marigolds، پیاز، نخودفرنگی، تربچه، اسفناج مارچوبه، کلم بروکلی، جوانه بروکسل، کلم، گل‌کلم، هویج، خیار، بادمجان، کلم‌قمری، خربزه، فلفل، تمشک، کدوحلوایی، آفتابگردان، توت‌فرنگی، گوجه‌فرنگی خیار، گوجه‌فرنگی و تمشک آفات مضر را به سیب‌زمینی جذب می‌کنند. ترب کوهی مقاومت به بیماری را افزایش می‌دهد.
کدوتنبل لوبیا، ذرت، گل جعفری، لادن، کدو سیب‌زمینی‌ها
اسکواش (کدو مسما) لوبیا، ذرت، شوید، گل جعفری، لادن‌ها، نخودفرنگی، تربچه، توت‌فرنگی، آفتابگردان سیب‌زمینی‌ها اسکواش ازنظر گیاهان همراه دارای خصوصیات مشابه کدوتنبل است.
توت‌فرنگی لوبیا بوته‌ای، زیره سیاه، پیاز، کاهو، پیاز، مریم گلی، اسفناج، اسکواش خانواده کلم، بادمجان، فلفل، سیب‌زمینی، گوجه‌فرنگی
کدوسبز یا کدو تابستانه Zucchini لوبیا، ذرت، شوید، سیر، گل جعفری، گل لادن، پونه کوهی، نخودفرنگی، تربچه، اسفناج سیب‌زمینی و کدوتنبل
جدول گیاهان کشت همراه

جمع‌بندی

کشت همراه یک راه عالی برای اطمینان از داشتن باغی است که گیاهان سالم در آن رشد و نعمت‌های زیادی تولید می‌کنند. بعضی از گیاهان، به ویژه گیاهان دارویی، به‌عنوان دفع‌کننده آفات عمل می‌کنند. آن‌ها حشرات را با بوهای قوی گیج می‌کنند و عطر و بوی گیاهان میزبان موردنظر را می‌پوشانند. مزایای دیگر کشت گیاهان همراه عبارت‌اند از: تکیه‌گاه‌ها و پشتیبانی طبیعی، بهبود سلامت گیاهان، خاک سالم و بهینه‌سازی خاک، سرکوب و جلوگیری از رشد علف‌های هرز، تنظیم سایه و باد. به‌منظور دسترسی آسان فهرستی از گیاهان که باید کنار هم کشت شوند و یا نباید با همدیگر کشت شوند در این مقاله ارائه شده است.

کاشت چند محصول در یک زمین

یکی از کلیدهای مهم کاشت همراه، مراقبت و توجه است. ترکیب گیاهان و نتایج خود را به صورت سالانه ضبط کنید و این اطلاعات را با سایر دوستانتان در باغبانی به اشتراک بگذارید. کشت همراه همان اندازه که برای باغبان مهم است برای باغ نیز بسیار مهم است.

 

 

 

منبع: سایت تجارت سبز آبان

اگر از مطالب ما لذت بردید با دوستان خود به اشتراک بگذارید.