تغییر الگوی مصرف با اعتماد متقابل تولیدکننده و مصرفکننده
نکته مهم دیگر این است که باید اعتماد متقابل بین تولیدکننده و مصرفکننده ایجاد شود. چراکه نوع محصول ارائه شده و رضایت مصرفکننده میتواند بسترسازی شکلگیری چنین اعتمادی باشد و الگوی مصرف را تغییر دهد. هرچند از نظر ظاهر محصول نمیتوان تشخیص داد که ارگانیک است یا خیر؛ اما مولفههایی برای شناسایی محصول ارگانیک وجود دارد. مهمترین مولفه برای تشخیص یک محصول ارگانیک گواهینامه آن است.
استفاده از واژه ارگانیک بار حقوقی به همراه دارد که متاسفانه این مساله در کشور ما رعایت نمیشود. وقتی کسی ادعا میکند محصول او ارگانیک است، باید فرآیندی را از آمادهسازی زمین تا زمانی که محصول به سر سفرههای مردم میآید طی کرده باشد. در کشور ما شرکتهایی وجود دارند که نقش بازرسی و صدور گواهینامه محصولات ارگانیک را بر عهده دارند. هر گواهینامه، تولیدکننده محصول ارگانیک را ملزم به رعایت مولفههایی میکند که روی بستهبندی نمایان است. به عنوان مثال لگوی ارگانیک هم در استاندارد داخلی و هم در استاندارد بینالمللی روی محصولات ارگانیک درج میشود. استاندارد داخلی زیر نظر سازمان ملی استاندارد تدوین شده که ترجمهای از یک راهنما برای کشورهای درحال توسعه است. بهترین راه برای شناسایی محصول ارگانیک همان لوگو و لیبل ارگانیک است که تحت کنترل و بازرسی قرار میگیرد.
البته قطعاً تخلف و فریب دادن حتی در محصولات ارگانیک هم وجود دارد اما به دلیل اینکه این محصولات کنترل میشوند، درصد تخلف در آنها بسیار کمتر است. در کشور ما هیج ارگانی نظارت روی برخی محصولات ندارد. همان طور که عنوان کردم بسیاری از فروشگاهها محصولات خود را با عنوان ارگانیک عرضه میکنند در حالی که استانداردهای ارگانیک در تولید آن محصول رعایت نشده است. چنین مثالی مصداقی از یک فریب است که میتواند اعتماد مصرفکننده را از بین ببرد. متاسفانه در کشور ما در این زمینه شناخت وجود ندارد. مصرفکننده باید این آگاهی را داشته باشد که محصولی ارگانیک است که لگو و لیبل ارگانیک را دارد.
شاید نقش حمایتهای دولتی در این مورد هم پررنگ باشد. اگر دولت قوانین بازدارندهای را برای افرادی که از عنوان ارگانیک استفاده میکنند در نظر بگیرد، میزان تخلفات در این زمینه کاهش خواهد یافت و مردم مطمئنتر از محصولات ارگانیک گواهینامهدار استفاده خواهند کرد.
حرکت به سمت کشاورزی ارگانیک روندی است که در سراسر دنیا دنبال میشود و در ایران هم این پتانسیل وجود دارد تا با تدابیر حمایتی و فرهنگسازی، کشاورزی ارگانیک بیشتر ترویج شود تا هم از منابع و نهادهها بهتر محافظت و هم سلامت مصرفکننده را در سطح بالاتری تامین کنیم.